مروری بر رفتارهای اعتیادی از نگاه روانکاوی

سردبیر و اعضای هیات تحریریه‌ی محترم نشریه‌ی وزین طب اعتیاد؛ این وظیفه را بر دوش من گذاشتند تا از دیدگاه روانکاوی به توضیح پدیده‌ی رفتارهای اعتیادی بپردازم. دیدگاهی که با وجود گسترش علم اعتیاد در کشور ما در طی سال‌‌های اخیر– که انتشار این نشریه هم یک نشانه از آن است– کم‌تر درباره‌ی آن سخن به میان آمده است. این در حالی است که درک روانکاوانه از پدیده‌‌ها، آن‌‌ها را برای ما قابل فهم کرده و در کار درمان بیماران هم نقش به سزایی ایفا می‌‌کند. در دنیای امروز می‌‌توان پذیرفت که الگو‌های متفاوت با زبانی متفاوت به توضیح پدیده‌‌ها بپردازند، بدون آن که هر الگو با زبان خود، نقش دیگری را کوچک و کم‌اهمیت جلوه دهد. من به سهم خود از این تصمیم اعضای تحریریه تشکر می‌‌کنم و نگاه تکثرگرای آنان را قدر می‌نهم. هم‌چنین لازم می‌‌دانم در ابتدا یادآوری کنم که مکاتب مختلفی در چارچوب روانکاوی وجود دارند که هر یک در تفاوت‌‌هایی با دیگری و گاهی با زبانی متفاوت به تبیین روان می‌‌پردازند. هر چند در این نوشتار، که قرار است دنباله‌‌دار باشد، امکان مرور تمام نگرش‌‌های روانکاوانه به اعتیاد وجود ندارد، اما خواهم کوشید تا از نگاه‌‌های مختلف استفاده کنم. برای این منظور و برای فهم آسان‌‌تر موضوع، از بحث درباره‌ی اعتیاد به مواد شروع می‌کنم و در ادامه نشان خواهم داد که چگونه سایر رفتارهای اعتیادی نیز از ‌نظر روانکاوی؛ با اعتیاد به مواد مشابهت دارند. هم‌چنین تلاش خواهم کرد تا این بحث برای خواننده‌‌ای که با روانکاوی آشنایی عمیقی ندارد هم قابل فهم و استفاده باشد. به همین دلیل گاهی به توضیح موضوعات پایه‌‌ای خواهم پرداخت.